Wie deze weken door de Nieuwe Veste loopt, kan zomaar een vitrine vol met alledaagse voorwerpen tegenkomen. Een koptelefoon die duidelijk z’n beste tijd heeft gehad, een leeg blikje bier, een verzameling steentjes. Wie wat beter kijkt, ziet dat elk van deze voorwerpen een verhaal met zich meedraagt: het verhaal van het leven op straat. En om precies te zijn: het verhaal van Ricks leven op straat.
Rick Pierse weet waar hij het over heeft als hij vertelt over dakloos zijn. Zelf bracht hij jaren door op straat. Of op locaties waar je misschien nog wel een dak boven je hoofd hebt, maar daarmee is dan ook alles gezegd.
“Dit vind ik wel een van de mooiste tentoonstellingen hierover van de afgelopen jaren”, vertelt Rick. Wel vaker is het thema dakloosheid aan de orde gekomen bij exposities of andere kunstuitingen, maar soms over de rug van de dakloze zelf. “Het was een beetje misbruik maken van mensen waarvan ze denken dat ze zwak zijn. Maar in principe zijn daklozen de sterkste mensen die er zijn.” Bij deze expositie heeft hij het gevoel dat er écht geluisterd is naar de verhalen van de straat
Ver de diepte in
En juist die verhalen inspireerden woordkunstenaar Manouk de Weert om aan de slag te gaan met het samenstellen van de expositie ‘Uit je dak!’. “Het was met name de fascinatie van ‘Hoe kan het dat überhaupt mensen in mijn stad op straat leven?’, vertelt Manouk. “Dat ze zo ver de diepte in gaan dat ze aan de straat overgeleverd zijn. Daar kon ik met mijn gevoel niet zo goed bij.”
De kunstenares ging daarom met verschillende (voormalig) daklozen in gesprek over hun ervaring. Maar het bleef niet bij praten. Samen met medekunstenaar Axel Geurts nam Manouk de proef op de som en ging ze 24 uur op pad met voormalig dakloze Rick. Daarbij werd één vooroordeel al ontkracht, namelijk dat dakloze mensen de hele dag op dezelfde plek rondhangen. Dat mag namelijk niet, daarom was het drietal voortdurend onderweg naar de volgende plek om de dag door te komen.
Ganzenbord
Voor Axel Geurts een indrukwekkende ervaring. Eentje die leidde tot het Dakloosbord, een soort ganzenbordspel maar dan met zaken waar je als dak- of thuisloze zomaar tegenaan kunt lopen. “En dan kom je erachter dat het eigenlijk helemaal geen leuk spel is. Het is een representatie van hoe het is om op straat te leven.”
Het laatste vakje van het spel is het hebben van een huis. Maar om daar te komen, zul je als speler verschillende obstakels moeten overwinnen. Bureaucratische regels waar je tegenaan loopt. Vrienden waar je nét te lang blijft logeren en die ineens je vriend niet meer willen zijn. En vaak, héél vaak ben je weer terug bij af. Een gevoel dat veel daklozen ook hebben. Maar het is niet alleen maar kommer en kwel: het tegenkomen van een oude vriend behoort ook tot de mogelijkheden. Want eten, drinken en een dak boven het hoofd zijn allemaal belangrijke zaken. Maar het is juist het stukje menselijk contact dat soms nog het meest gemist wordt.
En dat is dan misschien ook wel de belangrijkste boodschap van Axel: dakloze mensen zijn óók mensen. “Het is niet per se een keuze, het kan sneller gebeuren dan je denkt. Ik hoop dat mensen dat meekrijgen. Het zijn ook mensen en erken dat. En erken ook dat het verschil tussen jou en degene die tegenover je staat, niet zo groot is als je denkt.”
