Een tent vol bezoekers, inspirerende verhalen, muziek, bloemen en een minuut stilte. Dat waren de ingrediënten van de Indië-herdenking, die elk jaar op 15 augustus plaatsvindt. In de achtertuin van woonzorgcentrum Raffy deelden enkele sprekers hun verhaal bij het thema van dit jaar: ‘verwerken is versterken’.
Eén van de mensen die het woord had tijdens de herdenking, was Magda Wallenburg. Als voorzitter van Stichting Arjati, die de bijeenkomst elk jaar organiseert, weet ze als geen ander hoe belangrijk is om deze verhalen te delen met elkaar. “De eerste generatie is er steeds minder. Dan merk je als tweede of derde generatie dat je eigenlijk niets meer kunt vragen aan je ouders of grootouders.”
Als erover gepraat werd, dan was het in het Maleis, dat verstonden we niet
Tijdens de herdenking wordt stilgestaan bij de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië,. Als het om deze oorlog gaat, dan wordt er in Nederland vaak gedacht aan de gevolgen in Europa. De bezetting van de overzeese landsdelen door de Japanners heeft echter net zo goed onuitwisbare sporen achtergelaten in veel families. Maar zelfs na de Japanse capitulatie op 15 augustus 1945, keerde de rust niet terug. De volgende oorlog stond namelijk alweer op het punt van uitbarsten.
In één keer weer dat kleine meisje
Veel van de mensen die in die tijd naar Nederland vluchtten, kwamen getraumatiseerd aan. Trauma’s die vaak niet werden besproken in het gezin. “En als erover gepraat werd, dan was het in het Maleis, dat verstonden we niet”, vertelde één van de sprekers tijdens de Indië-herdenking daarover.
Die zwijgzaamheid heeft er misschien ook voor gezorgd dat latere generaties met vragen bleef zitten. Ook Magda vertelde hoe ze zichzelf enige tijd geleden tegenkwam. Ze werd, zoals ze het zelf omschrijft, mentaal ziek. “In één keer werd ik weer dat kleine meisje, net in Nederland, die een ongekende angst over zich heen liet komen. Deze ongekende angst omvatte alle emoties van mijn ouders, waar zij mij niet mee wilden belasten. Maar die zich als vanzelf geworteld hadden in mijn lijf.” Magda kwam erachter dat ze niet haar eigen leed aan het verwerken was, maar dat van haar ouders.
Niet één verhaal
Ook burgemeester Paul Depla kwam aan het woord tijdens de herdenking. In zijn verhaal benadrukte hij dat er niet één Nederlands-Indisch verhaal is, maar dat er heel veel verschillende verhalen zijn. Magda onderstreept het belang van openstaan voor die diversiteit aan verhalen. “Waar ik heel bang voor ben voor de toekomst, is dat als er een heel eenzijdig verhaal verteld wordt, dat de geschiedenis ook als zodanig in de boeken gaat.” Volgens de voorzitter wordt er ook anno 2022 op scholen nog niet het veelzijdige verhaal verteld.
Dat veelzijdige verhaal zag je ook terug in het publiek bij de Indië-herdenking. Jong en oud, burger en militair. Samen spraken ze, en gezamenlijk waren ze aansluitend op de verhalen één minuut stil ter nagedachtenis van de slachtoffers. Ook werd er stilgestaan bij het verhaal van Nieuw-Guinea, waar momenteel ook een expositie van is te zien in het Stedelijk Museum. De verscheidenheid in ieders verhaal kon volgens Magda vooral op herkenning rekenen bij de aanwezigen: “Hier hoor je vooral ‘heel fijn dat het gezegd wordt’. Dat we dat niet uit de weg gaan.”
