Terwijl de zonnestralen Park Valkenberg raken en de wind de vier vlaggen die halfstok hangen doet bewegen, herdenken we alle burgers en militairen die sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog - en oorlogen en vredesmissies daarna - het leven verloren. '80 jaar vrijheid' is het thema waar dit jaar bij stilgestaan wordt.
Om 19.30 wordt de plechtigheid geopend. Carel Hubert, voorzitter van de Stichting 4 mei Dodenherdenking Breda, benoemd dat vrijheid niet alleen een recht is; het neemt ook verantwoordelijkheden met zich mee. “Je moet elkaar blijven vinden en niet kwijtraken, solidair en rechtvaardig zijn en daar ook wat voor over hebben”, somt Hubert op.
Burgemeester Paul Depla begint zijn toespraak. Hij vertelt over de vanzelfsprekendheid van vrijheid – wat inmiddels steeds minder vanzelfsprekend lijkt te worden. Hij haalt het voorbeeld van het conflict in Oekraïne aan, waarna hij twee soldaten aanhaalt om de eerste krans te leggen bij het monument ‘De Vlucht’. Het monument toont de band tussen de generaties aan. “Deze soldaten symboliseren onze gemeenschappelijke strijd voor vrede en vrijheid, zelfs na de start van de oorlog in Oekraïne”, benadrukt Depla. Eén van de soldaten kwam met een wensambulance. Terwijl zij hun krans bij het standbeeld leggen, begint het publiek te klappen. De soldaat, genaamd Volodymyr Harashchuk, verblijft in het Amphia Ziekenhuis nadat hij gewond raakte tijdens de oorlog. Hij keert terug naar Oekraïne als hij weer hersteld is. (tekst gaat door onder de video).
Een schemergebied tussen oorlog en vrede
Er wordt stilgestaan bij de oorlogsdreigingen die zich momenteel voordoen in de wereld. “Ons land bevindt zich in een schemergebied tussen oorlog en vrede”, vertelt de burgemeester. “Wij hebben weinig invloed op de politieke spanningen en de bescherming van onze democratie staat onder druk.” Het bruggetje naar de Tweede Wereldoorlog wordt hierna snel gemaakt, wanneer Depla een anekdote aanhaalt van de gedachtes die hij vroeger had. Hij vertelt over hoe verbazingwekkend hij het vond hoe de nazi’s op een legale manier aan de macht konden komen. Zelfs grondwetten en internationale verdragen konden ons niet meer definitief beschermen tegen dictatuur en discriminatie, wat leidde tot vreselijke gebeurtenissen als de Holocaust.
“Hoewel de wereld vol spanningen zit, hoop ik als burgemeester dat dat onze stad niet raakt. In Breda doen we het samen”, sluit Depla af. Een luide stilte vanuit het aandachtig luisterende publiek klonk, maar al gauw werd zijn toespraak bekroond met een applaus.
Onvergeten
Leerling van het Onze Lieve Vrouwen-lyceum, Anoek Timmermans, draagt haar gedicht ‘Onvergeten’ voor. Ze stond stil bij de afgepakte vrijheid van de Joden en de vrijheid, die destijds helemaal niet vanzelfsprekend was. Ze uit haar dankbaarheid voor de vrijheid die we momenteel hebben en we morgen zullen vieren. Samen met de burgemeester legt Anoek de eerste krans bij het monument, waarna de leerlingen van basisschool De Wegwijzer volgen.
De klanken van Harmonie Concordia galmen door het park en zorgt voor een gemoedelijke sfeer: gezinnen, stellen, vrienden en mensen die alleen komen staan in stilte naast elkaar te kijken naar hoe de leerlingen de bloemen één voor één wegleggen bij het standbeeld. De kinderen uit het publiek mogen daarna hun bloemen naar De Vlucht brengen. Het ene kind kwam hand in en hand met een ouder, de ander liep alleen; het allerbelangrijkst was dat ze het allemaal samen deden. Een gevoel van verbondenheid heerste in het publiek, die trots naar de kinderen keken.
Twee minuten stilte
Het is inmiddels bijna 20:00 uur en Park Valkenberg vult zich met mensen. De zon verdwijnt langzaam achter de wolken, maar net voordat de klok acht uur slaat verlicht de zon het park weer. De mensen uit het publiek staan op en het geluid van het Taptoe-signaal, dat geblazen wordt door Koen van den Heijkant, kondigt de start van twee minuten stilte aan.
De klok sloeg acht uur en er viel een stilte door het park. Op een zingend vogeltje na klonk er geen enkel geluid. In het publiek stonden mensen met armen om elkaar heen, met de ogen geslote in stilte. Hier en daar vond je een veteraan in een salut-houding. De stilte hield de gehele herdenking aan, tot het Wilhelmus werd aangekondigd en gespeeld. Er heerste een gevoel van verbondenheid tussen de mensen waar het park mee gevuld was: ze keken elkaar aan en sommigen raakten geëmotioneerd. De volksliederen vaan België, Canada, Groot-Brittannië en Polen volgden.
