Voor mensen met een laag inkomen en een hoge energierekening is er het Noodfonds Energie. Het blijkt niet eenvoudig te zijn om in aanmerking te komen voor een financiële tegemoetkoming. De aanvraag kan alleen digitaal worden gedaan en ook voor mensen die moeite hebben met taal, is het formulier erg lastig. Inmiddels is het noodfonds gesloten en zijn veel mensen die de vergoeding écht nodig hebben te laat.
Bij de SP Breda kwamen signalen binnen van mensen die vastliepen bij het doen van de aanvraag. Namens haar partij heeft burgerraadslid Marlous Fieret het probleem aangekaart bij het College van Burgemeester en Wethouders: “Wij hebben in Breda een grote achterban die actief is in dingen signaleren voor ons. Zo is de SP opgebouwd, vanuit de wijk tot in het College en de Tweede Kamer. Onze leden zijn onze ogen en oren. Mensen liepen vast en gaven aan dat ze dit niet zelf konden doen, het lukt gewoon niet.”
‘Gebruiksonvriendelijk en moeilijk’
Het probleem zit zowel in de gebruiksonvriendelijkheid van het digitale aanvraagformulier als in het moeilijke taalgebruik. Mensen die het te lastig vonden, konden een beroep doen op een maatschappelijke organisatie, zoals Humanitas, IMW of Zorg voor Elkaar. “Ik ben trots op deze Bredase partijen die zich verenigd hebben en bijvoorbeeld ook spreekuren hielden”, aldus Fieret.
In het onlangs gepresenteerde Wmo beleidsplan, worden Bredanaars gestuurd naar het zoeken van ondersteuning in de eigen omgeving. Dat is tegenstrijdig met een lastig, digitaal aanvraagformulier. “Klopt”, zegt Fieret. “En op het moment dat je zo’n regeling de wereld ingooit, dan maak je mensen vreselijk afhankelijk met een ingewikkeld systeem als het Noodfonds Energie. In Breda heeft de SP onlangs nog een motie aangenomen dat er altijd een papieren aanvraagmogelijkheid moet zijn voor armoederegelingen.”
Bibliotheek
Ook bibliotheekmedewerkers staan altijd klaar om mensen te ondersteunen bij digitale overheidszaken. Er wordt bijvoorbeeld geholpen bij het aanmaken van DigiD en het voorbereiden van aanvragen. “Wij helpen mensen op weg met de aanvraag”, zegt Rinske Faas, coördinator van het Digi-Taalhuis in Breda. “En mensen die het zelf willen leren, kunnen bij ons een beroep doen op het Digi-Taalhuis. Wat de aanvraag voor het Noodplan Energie complex maakt, is dat er om een DigiD-code wordt gevraagd en dat er meerdere documenten moeten worden aangeleverd.”
Wie hulp nodig had bij het doen van de daadwerkelijke aanvraag werd doorverwezen naar het IMW (Instituut voor Maatschappelijk Welzijn). “De bibliotheek heeft geholpen met het maken van deze afspraken en het vooraf doen van een check of mensen in aanmerking kwamen. Omdat het Noodfonds al heel snel leeg was en de aanvraagmogelijkheid werd gesloten, hebben meerdere Bredanaars daar waarschijnlijk geen aanspraak op kunnen doen.”, vult collega Sandra Farenhorst aan.
Te laat
Lenny Sinke werkt voor het IMW en bevestigt het verhaal van de bibliotheek: “We hoorden pas heel kort van tevoren over het Noodfonds en dan ook nog eens in de vakantieperiode. Toch hebben we een spreekuur kunnen organiseren. We hebben de mensen die een afspraak maakten wel duidelijk verteld dat ze te laat zouden kunnen zijn.”
In vergelijking met vorig jaar is de moeilijkheid van het taalgebruik in de aanvraag wel iets verbeterd. “Het grootste probleem is dat mensen die digitaal minder vaardig zijn, er niet zelf uitkomen. Dat zijn niet per se de mensen die de financiële steun het hardst nodig hebben, maar dat kan soms wel zo zijn”, aldus Sinke.
‘Loterij’
Het is opvallend dat de overheid met een onbegrijpelijk aanvraagformulier op de proppen komt. Zij publiceert namelijk ook dat begrijpelijke communicatie noodzakelijk is, zodat iedereen de kans heeft om gebruik te maken van voorzieningen. “Ja, dat vraag ik me dus ook af”, aldus Fieret. “Als gemeente Breda kun je met een motie komen, maar het valt of staat met zo’n website. Als je niet kijkt of de aanvraag toegankelijk is voor iedereen, dan vallen mensen buiten de boot. Dan heb je als overheid ongelijkheid gecreëerd, wat wij een loterij noemen.”
De overheid heeft digitalisering hoog in het vaandel. Maar er zal altijd een groep mensen zijn die hierin niet meegaat. “Dat zijn niet alleen ouderen, maar je ziet ook bij jongeren dat digitale geletterdheid een ding is”, aldus Fieret. ”Ik zie het bij mijn eigen kinderen. Zij groeien op met digitale devices en kunnen daar prima mee omgaan. Maar op het moment dat ze er iets functioneels mee moeten doen, dan lukt het ze niet. Dat is het verschil tussen kunnen swipen en digitaal geletterd zijn. Een papieren aanvraagmogelijkheid moet daarom altijd mogelijk zijn.”
